Aktem prawnym, który w szczegółowy sposób reguluje kwestie związane z uprawnieniami do obsługi i konserwacji urządzeń objętych dozorem technicznym, jest obecnie Rozporządzenie w sprawie sposobu i trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych oraz sposobu i trybu przedłużania okresu ważności zaświadczeń kwalifikacyjnych z 21 maja 2019 r. Dokument ten wprowadził niezwykle istotne zmiany w przebiegu egzaminów UDT. W poprzednim stanie prawnym, każdy egzamin UDT na uprawnienia składał się z dwóch części:
- teoretycznej – w formie egzaminu ustanego. Najczęściej kandydaci otrzymywali 5 pytań otwartych, na które musieli udzielić dłuższej lub krótszej wypowiedzi – aby zaliczyć egzamin, wystarczyło omówić 3 zagadnienia. Kandydat oceniany był przez komisję złożoną z 2 inspektorów UDT, którzy siłą rzeczy do pewnego stopnia subiektywnie oceniali czy wypowiedź jest, czy też nie jest wystarczająca. Z drugiej jednak strony, w trakcie egzaminu, który dosyć często przeradzał się w rozmowę, inspektorzy mogli sprawdzić nie tylko czy kandydat posada „książkową” wiedzę, ale także czy będzie potrafił zastosować ją w praktyce.
- praktycznej – polegającej na wykonaniu czynności związanej z obsługą danego urządzenia, którego miały dotyczyć uprawnienia. W przypadku wózków najczęściej było to przetransportowanie palety z jednego stosu na drugi.
W myśl obecnie obowiązujących przepisów, część teoretyczna składa się obecnie z 15 pytań testowych, które wylosowane są z puli pytań egzaminacyjnych. Wszystkie pytania są zamknięte w formie testu jednokrotnego wyboru – podane są odpowiedzi „a”, „b”, „c” i „d”, z których zawsze tylko jedna jest poprawna. Próg zdawalności ustalony został na co najmniej 11 poprawnych odpowiedzi.
Przebieg części praktycznej egzaminu nie uległ żadnym zmianom w stosunku do poprzedniego stanu prawnego i zazwyczaj polega on na wykonaniu prostej czynności z zakresu obsługi urządzania we wnioskowanym typie.
Jakie są nowe kategorie uprawnień UDT do obsługi wózków?
Często nie dostrzeganą na pierwszy rzut oka, ale bardzo istotną zmianą są nowe kategorie uprawnień i związane z nimi zmiany typów urządzeń jakie można zgłaszać do egzaminów w UDT.
Do niedawna wyróżnialiśmy 3 kategorie uprawnień do obsługi wózków jezdniowych podnośnikowych (potocznie nazywanych widłowymi):
Uprawnienia w kategorii I WJO upoważniały automatycznie do obsługi urządzeń w kat. II WJO i III WJO. Uprawnienia w kategorii II WJO, pozwalały z automatu obsługiwać także urządzenia znajdujące się w kat. III WJO.
Obecnie, zgodnie z rozporządzeniem wskazanym na niniejszego tekstu, wyróżniamy tylko dwie kategorie. Na potrzeby niniejszego artykułu umownie będziemy określać je jako „wyższa” i „niższa”, choć nie są to ich „oficjalne” nazwy.
Kategoria „wyższa”: wózki jezdniowe podnośnikowe z mechanicznym napędem podnoszenia z wysięgnikiem oraz wózki jezdniowe podnośnikowe z mechanicznym napędem podnoszenia z osobą obsługującą podnoszoną wraz z ładunkiem. W stosunku do poprzedniego stanu prawnego, zlikwidowany został podział na dwie odrębne podkategorie.
Kategoria „niższa”: wózki jezdniowe podnośnikowe z mechanicznym napędem podnoszenia z wyłączeniem wózków z wysięgnikiem oraz wózków z osobą obsługującą podnoszoną wraz z ładunkiem. W tej kategorii znalazły się wózki z dawnych kategorii II WJO i III WJO. W praktyce oznacza to, że wózki które dawniej znajdowały się w różnych kategoriach, jak wózki prowadzone (dawna kat. III WJO) i wózki czołowe (dawna kat. II WJO) obecnie znajdują się w jednej wspólnej kategorii.
Na jakim wózku zdawać egzamin UDT?
W tym miejscu rodzi się pytanie, jaki wózek należy zgłosić do egzaminu UDT, skoro z de facto 4 kategorii, powstały tylko 2?
Zgodnie z obowiązującymi przepisami i z wytycznymi UDT, aby zdać egzamin praktyczny z zakresu obsługi wózków w danej kategorii, należy przystąpić do niego na wózku będącym przedstawicielem tej kategorii*. Możliwa zatem jest sytuacja, w której na szkoleniu i na egzaminie praktycznym wykorzystywany jest wózek jezdniowy podnośnikowy prowadzony (z dyszlem – dawna kat. III WJO), a otrzymane uprawnienia pozwalać będą także na obsługę bardziej skomplikowanych wózków z dawnej kat. II WJO (np. podestowe, czołowe lub boczne wysokiego składu).
Podobnie wygląda sytuacja w „wyższej” kategorii uprawnień w ramach której zostały zlikwidowane dwie odrębne podkategorie. A zatem w wyniku zdanego egzaminu UDT na wózku z osobą obsługującą podnoszoną wraz z ładunkiem, wystawione uprawnienia obejmować będą także wózki ze zmienny wysięgiem. I nie ma znaczenia fakt, że osoba zdająca nie widziała tego drugiego typu wózka na oczy ani nawet to, że tych uprawnień po prostu nie będzie potrzebowała. Poza tym, podobnie jak w poprzednim stanie prawnym, uprawnienia w tej „wyższej” kategorii automatycznie uprawniają do obsługi wszystkich typów wózków jezdniowych podnośnikowych z mechanicznym napędem podnoszenia – w tym znajdujących się w niższej kategorii.
Omawiane zmiany mają istotny wpływ na sposób zdobywania uprawnień przez operatorów. Z jednej strony ułatwiają one zaliczenie egzaminu praktycznego poprzez zgłoszenie do egzaminu prostszego w obsłudze urządzenia. Z drugiej jednak strony pojawia się szereg wątpliwości, czy wprowadzone zmiany przyczynią się do wzrostu poziomu bezpieczeństwa w zakresie obsługi wózków.
*Szanowni Państwo – poniżej prezentujemy treść naszej korespondencji z UDT, na podstawie której oparty został powyższy artykuł:
Odpowiedź z UDT na nasze zapytanie:
„Dot.: Sprawdzania kwalifikacji osób obsługujących UTB.
W związku z Państwa pisemną prośbą o wyrażenie opinii w kwestii przeprowadzenia części praktycznej egzaminu podczas sprawdzania kwalifikacji osób obsługujących wózki jezdniowe podnośnikowe z mechanicznym napędem podnoszenia, Urząd Dozoru Technicznego poniżej przedstawia odpowiedź w przedmiotowej sprawie.
Zaświadczenia kwalifikacyjne do obsługi urządzeń technicznych wymagane są dla rodzajów urządzeń technicznych określonych w kolumnie b tabeli nr 1 – załącznik nr 3 do rozporządzenia Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z dnia 21 maja 2019 r. w sprawie sposobu i trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych oraz sposobu i trybu przedłużania okresu ważności zaświadczeń kwalifikacyjnych dalej zwanym rozporządzeniem.
W załączniku nr 3 rozporządzenia, w grupie wózków jezdniowych podnośnikowych (tabela nr 1 pkt 8 kolumna b) wyszczególniono następujące rodzaje wózków jezdniowych, przy obsłudze których wymagane jest posiadanie kwalifikacji:
- Wózki jezdniowe podnośnikowe z mechanicznym napędem podnoszenia z wysięgnikiem oraz wózki jezdniowe podnośnikowe z mechanicznym napędem podnoszenia z osobą obsługującą podnoszoną wraz z ładunkiem;
- Wózki jezdniowe podnośnikowe z mechanicznym napędem podnoszenia z wyłączeniem wózków z wysięgnikiem oraz wózków z osobą obsługującą podnoszoną wraz z ładunkiem.
Egzamin z części praktycznej powinien być przeprowadzony na wózku jezdniowym będącym reprezentantem danej grupy urządzeń technicznych wymienionych powyżej.
Oznacza to, że zaświadczenie kwalifikacyjne upoważniające do obsługi wózków jezdniowych podnośnikowych z mechanicznym napędem podnoszenia z wyłączeniem wózków z wysięgnikiem oraz wózków z osobą obsługującą podnoszoną wraz z ładunkiem, uzyskane na podstawie pozytywnego wyniku egzaminu, którego część praktyczna została przeprowadzona na wózku jezdniowych podnośnikowym z mechanicznym napędem podnoszenia (np. wózku prowadzonym) upoważnia do obsługi innych wózków jezdniowych mieszczących się w tej grupie wózków (tj. podestowych lub z siedziskiem dla obsługującego)”.
Co Państwo myślicie o tych przepisach i najnowszych zmianach? Zachęcamy do dzielenia się swoimi przemyśleniami i doświadczeniami, a także do zadawania pytań na forum pod artykułem.
